Özel Eğitimde Destek Eğitim Odaları
Giriş
Özel eğitim, bireylerin eğitim gereksinimlerinin farklılık gösterdiği ve standart eğitim programlarının yetersiz kaldığı durumlarda uygulanan; bireye özgü, planlı, sistemli ve uzman desteği gerektiren bir süreçtir. Türkiye’de özel eğitim ihtiyacı olan öğrencilerin önemli bir kısmı kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitim almakta, yani akranlarıyla birlikte aynı sınıflarda eğitim görmektedir. Bu uygulamanın sağlıklı işlemesi için çeşitli destek mekanizmalarına ihtiyaç duyulmaktadır. İşte destek eğitim odaları, kaynaştırma öğrencilerinin bireysel ihtiyaçlarını karşılamada en önemli araçlardan biridir.
Destek Eğitim Odasının Tanımı ve Yasal Dayanağı
Destek eğitim odaları, Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği'ne göre, kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitim gören özel eğitim ihtiyacı olan öğrencilerin, eğitim performansları ve bireysel gereksinimleri doğrultusunda destek eğitim hizmeti aldıkları ortamlardır. Bu odalarda öğrenciye ihtiyacı doğrultusunda birebir veya küçük grup şeklinde eğitim verilmesi esastır.
Destek eğitim odalarının kurulması, işletilmesi ve burada verilecek eğitimin içeriği, Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği (2018) ve Özel Eğitimde Destek Eğitim Odalarının İşleyişi Yönergesi (2020) ile ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. Bu mevzuata göre, destek eğitim odalarında öğretim programları bireyselleştirilir ve öğrenci için Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı (BEP) hazırlanarak uygulanır.
Destek Eğitim Odasının Amacı
Destek eğitim odalarının temel amacı, kaynaştırma yoluyla eğitim gören özel gereksinimli öğrencilerin akademik ve sosyal gelişimlerini desteklemek, öğrenme güçlüklerini en aza indirgemek ve akranlarıyla olan başarı farkını kapatmalarına yardımcı olmaktır. Destek eğitim odalarında verilen eğitim sayesinde:
Öğrenci temel becerilerini geliştirme fırsatı bulur.
Öğrenme hızına uygun, bireyselleştirilmiş öğretim alır.
Sınıf ortamında yetişemediği konuları pekiştirir.
Kendine olan güveni artar.
Sosyal etkileşim becerileri desteklenir.
Kimler Destek Eğitim Odasında Eğitim Alabilir?
Destek eğitim odaları, kaynaştırma/bütünleştirme öğrencileri için düzenlenir. Yani resmi tanımıyla, özel eğitim ihtiyacı olup ilkokul, ortaokul veya lise düzeyinde normal sınıflarda öğrenim gören öğrenciler destek eğitim odasından yararlanabilir. Bu kapsama;
Öğrenme güçlüğü olan öğrenciler (disleksi, diskalkuli vb.),
Hafif düzeyde zihinsel yetersizliği olan öğrenciler,
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) tanısı olan öğrenciler,
Otizm spektrum bozukluğu olan hafif düzey öğrenciler,
Dil ve konuşma bozukluğu yaşayan öğrenciler gibi çeşitli gruplar girmektedir.
Destek eğitim odasına alınacak öğrenciler, RAM (Rehberlik Araştırma Merkezi) raporları, BEP geliştirme biriminin görüşü, sınıf öğretmeninin gözlemleri ve velinin onayıyla belirlenir.
Destek Eğitim Odasında Nasıl Eğitim Verilir?
Destek eğitim odasında eğitim süreci, öğrencinin bireysel farklılıklarını, performans düzeyini ve ihtiyaçlarını esas alan BEP (Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı) çerçevesinde yürütülür. Öğretmen, BEP’e uygun olarak ders planı hazırlar. Eğitim çoğunlukla birebir ya da küçük gruplar halinde (en fazla 5 öğrenci) yapılır. Bu sayede öğrenci;
Daha sakin bir ortamda çalışır,
Dikkatini daha iyi toplar,
Öğretmenle daha fazla birebir iletişim kurar,
Anlamadığı konuları tekrar edebilir.
Destek eğitim odasında genellikle öğrencinin akademik derslerine (Türkçe, Matematik gibi) destek verilir. Ancak sosyal beceri, iletişim, öz bakım ve motor beceriler de bu kapsamda geliştirilebilir.
Haftalık destek eğitim saatleri, öğrencinin durumuna göre BEP birimi tarafından planlanır. Genellikle bir öğrenci haftada 2-6 saat destek eğitim odasından yararlanır.
Destek Eğitim Odalarının Avantajları
*Destek eğitim odalarının öğrenciler, öğretmenler ve aileler açısından pek çok avantajı vardır:
1. Bireyselleştirilmiş öğretim: Öğrenci kendi hızında öğrenir, öğretmen konuları öğrencinin anlayabileceği şekilde yeniden anlatır.
2. Yoğun ilgi: Normal sınıf ortamında 25-30 kişilik sınıflarda öğrenci çoğu zaman birebir ilgi göremezken, destek eğitim odasında öğretmen öğrencinin bireysel ihtiyaçlarına doğrudan odaklanır.
3. Özgüveni destekler: Akademik olarak zorlanan öğrenci burada başarabileceğini görür ve özgüveni artar.
4. Ders başarısını artırır: Konular tekrar edilerek pekiştirildiği için öğrencinin sınıf derslerindeki başarısı da olumlu etkilenir.
5. Aileleri rahatlatır: Çocuğunun özel ihtiyaçlarının okul içinde karşılanabildiğini gören aile kaygılarını azaltır.
6. Kaynaştırmayı güçlendirir: Öğrenci temel eksikliklerini destek eğitim odasında giderdikçe, normal sınıf ortamında daha iyi uyum sağlar.
Karşılaşılan Zorluklar
Her ne kadar destek eğitim odaları oldukça yararlı olsa da uygulamada çeşitli zorluklar yaşanabilmektedir. Bunlardan bazıları şunlardır:
Mekân yetersizliği: Pek çok okulda destek eğitim odası bulunmamakta veya fiziki olarak yetersiz (çok küçük, ışık ve havalandırması kötü) odalar kullanılmaktadır.
Zaman planlaması: Öğrenciler normal ders saatlerinde destek eğitim odasına alınır. Bu da bazen diğer dersleri kaçırmalarına sebep olur. Bunun telafisi iyi planlanmadığında öğrencinin bazı derslerden geri kalmasına yol açabilir.
Öğretmen niteliği: Destek eğitim odasında özel eğitim alanında eğitim almış öğretmenlerin görevlendirilmesi esastır. Ancak bazı okullarda öğretmen yetersizliğinden dolayı branş öğretmenleri geçici olarak görevlendirilebilmektedir. Bu da hizmetin kalitesini düşürebilmektedir.
Velilerin bilinç düzeyi: Bazı veliler, çocuklarının destek eğitim odasına gitmesini “damgalanma” olarak görmekte ve onay vermemektedir. Bu durum öğrencinin ihtiyacı olan eğitimi alamamasına neden olur.
Destek Eğitim Odalarının Daha Etkin Kullanımı İçin Öneriler
*Destek eğitim odalarının etkili işleyebilmesi için şu hususlara dikkat edilmesi önemlidir:
1. Fiziki ortamlar iyileştirilmeli: Destek eğitim odaları mümkünse geniş, ferah, iyi aydınlatılmış ve eğitim materyalleriyle donatılmış olmalıdır.
2. Uzman öğretmen görevlendirilmeli: Özel eğitim alanında lisans eğitimi almış öğretmenlerin bu odalarda görev alması sağlanmalıdır.
3. BEP süreçleri ciddiyetle yürütülmeli: Öğrenci için bireysel hedefler somut ve ölçülebilir biçimde belirlenmeli, BEP düzenli aralıklarla güncellenmelidir.
4. Veli bilgilendirme artırılmalı: Velilere destek eğitim odasının amacı ve yararları anlatılmalı, onların sürece aktif katılımı teşvik edilmelidir.
5. Zaman planlaması dikkatle yapılmalı: Öğrencinin destek eğitim saatleri, sınıf öğretmeniyle iş birliği içinde planlanarak mümkün olduğunca tekrar edilebilecek ders saatlerine denk getirilmelidir.
6. Psikososyal destek de eklenmeli: Sadece akademik değil, sosyal iletişim ve davranış becerilerine de odaklanılmalıdır.
Sonuç
Destek eğitim odaları, özel eğitim ihtiyacı olan öğrencilerin eğitim haklarını tam olarak kullanabilmesi ve kaynaştırma uygulamasının başarıya ulaşması için vazgeçilmez bir destektir. Bu odalarda verilen bireyselleştirilmiş eğitim, öğrencilerin akademik gelişimlerinin yanı sıra sosyal ve duygusal gelişimlerine de büyük katkıda bulunmaktadır. Ancak bunun sürdürülebilir olması için; fiziki altyapı, nitelikli öğretmen ve güçlü bir iş birliği mekanizması (okul, aile, RAM) büyük önem taşımaktadır. Böylece her çocuk kendi potansiyelini en üst düzeyde kullanma fırsatı bulacak ve topluma daha güçlü şekilde katılabilecektir.
Yorumlar
Yorum Gönder